మూల రచయిత ప్రభావం అనువాదంలో పాఠకుని పై వుంటుంది

Posted on March 16, 2023

మిత్రులారా, తంగేడు తెలుగు సాహిత్య పత్రికలో 16-31 మార్చ్ 2023 సంచికలో అచ్చయిన నా ఇంటర్వ్యు. వీలు చేసుకుని చదవండి. ఇంటర్వ్యు చేసిన డి.విజయ్ ప్రకాష్, అసిస్టంట్ ప్రొఫెస్సర్ ఇంగ్లిష్,
శాతవాహన విశ్వవిద్యాలయం గారికి, సంపాదకులు శ్రీ కాంచనపల్లి గారికి ధన్యవాదాలు -వారాల ఆనంద్
+++++++++++++++

కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కార గ్రహీత, ఉమ్మడి కరీంనగర్ జిల్లా వాసి, తెలంగాణ ముద్దు బిడ్డ శ్రీ వారాల ఆనంద్ ను కలవాలనే తలంపులతో ఇంటి తలుపు తట్టిన “తంగేడు”…
ప్రముఖ ఉర్దూ కవి, రచయిత, పద్మ భూషణ్ గుల్జార్ రాసిన “గ్రీన్ పోయెమ్స్” (2014) ను “ఆకుపచ్చ కవితలు” (2019) గా తెలుగులో అనువదించినందుకు 2022 సంవత్సరానికి కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం లభించినందుకు అభినందనలు దీనిపై మీ అభిప్రాయం…

ఆనంద్: చాలా ఆనందంగా ఉంది. అవార్డు వచ్చినందుకు ఒకంత ఆశ్చర్యంగానూ ఉంది. నా మనసుతో మమేకమై ఈ అనువాధానికి పూనుకున్నాను. అవార్డు వస్తుందని ఊహించలేదు. నేను మొదటిసారి గుల్జారు రాసిన గ్రీన్ పోయెమ్స్ చదివినప్పుడు ఆయన అనుభూతులను తెలుగు వారితో పంచుకోవాలని ప్రయత్నించాను, దాని ప్రతిఫలమే ఈ పురస్కారం.

Q: మీరు రచయితగా, కవిగా మారటానికి నేపథ్యం?

A: నా చిన్నప్పటినుండి రేడియోలో పాటలు వినడం, పుస్తకాలు చదవడం జీవితంలో ఒక భాగమయిపోయింది. కరీంనగర్ లో బాల్యంలో మిత్రులతో, ఉర్దూ భాషతో మమేకమైనప్పుడు నాలో సాహిత్య సృజన మొదలయింది. ఆ తర్వాత పై చదువుల కోసం ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రవేశించినప్పుడు నందిని సిద్ధారెడ్డి, అలిశెట్టి ప్రభాకర్ మొదలైన వారి పరిచయం ఈ సృజనను ఇంకా పెంచింది. ఏదో చదవాలనే తలంపు పెరుగుతూ వచ్చింది, వివిధ రచనల మీద ఆసక్తి,అవగాహన పెరిగింది.

Q: సైన్స్ విద్యార్థి నుండి సృజనాత్మక రచయితగా మార్పు చెందడానికి కారణం?
A: మొదటి కారణం సామాజిక మార్పు, రెండోది నేను చాలా అంతర్ముకుడిని, నాలో నేనే సంభాషించుకునే వాడిని. పాత సినిమా పాటలు, సాహిత్యం, గొప్ప, గొప్ప రచనలు నాలోని కళాత్మక హృదయాన్ని, భావాలని బహిర్గతం చేయడానికి ప్రేరేపించాయి. దానిలో భాగంగా మొదటి సంకలనం “మినీ పోయెట్రీ”తో (1978 -80) మధ్య ప్రారంభించాను.

Q: కవిగా మీ సాహితీ ప్రస్థానం?
A: నా సాహిత్య మిత్రులు అలిశెట్టి ప్రభాకర్, వజ్జల శివ కుమార్, పీ.ఎస్.రవీంద్ర, జింబోలతో కలిసి “లయ” పేరుతో పుస్తకాన్ని ముద్రించాము. అది నాలోని కవి యొక్క పరినితిని పెంచింది. ఇప్పటివరకు దాదాపు నాలుగు కవిత్వ సంకలనాలూ వెలువరించాను, సుమారు 400కు పైగా కవితలు రాశాను.

Q: కవిత్వం నుండి అనువాదంలోకి రావడానికి ఏదైనా ప్రత్యేక కారణం ఉందా?

A: చదవడం ప్రారంభించిన తర్వాత ఎన్నో పుస్తకాలు ఉస్మానియాలో చదవడం, వాటిని ఆకళింపు చేసుకొని ఎన్నో తెలియని విషయాలు తెలుసుకున్నాను. అంతేకాకుండా,తెలుసుకోవడం అన్నది నా జీవిత స్వభావం కూడా. అంతే కాకుండా నాకు తెలిసింది అందరితో పంచుకోవడం అన్నది కూడా నేను ఆచరించే జీవన విధానం, ఈ స్వభావమే నన్ను అనువాదకునిగా మార్చింది. దానిలో భాగంగా “ఇరుగు-పొరుగు” అని శీర్షికతో వివిధ భాషల సాహిత్యాన్ని తెలుగులో అనువదించడం మొదలుపెట్టాను. ఇప్పడి వరకు దాదాపు 17 భారతీయ భాషలలోని అనేక మంది కవితల్ని తెలుగులోకి అనువదించాను. అట్లా అనువదించిన కవితలు వందకు పైగా వున్నాయి. అట్లా అనువదించడం వాళ్ళ నా పరిధి చాలా విస్తరించింది. విషయాల్లోనూ వ్యక్తీకరనల్లోనూ ఎంతో ఉపయుక్తమయిందనే అనుకుంటున్నాను. గతం లో విపుల లాంటి పత్రికలు నాలోని అనువాదకున్ని ప్రోత్సహించి నిలబెట్టాయి.

Q: మీ దృష్టిలో చక్కని అనువాదం అంటే ఏమిటి? దానిలోని కీలకమైన అంశాలు తెలియచేయగలరు.

A: అనువాదం యొక్క ప్రాథమిక లక్షణాలు రచయిత భావాలను పాఠకుని మనస్సుకు చేరవేయడం. అనువాదకుడు మూల రచయిత యొక్క కవితాత్మను, ఆయా కవితల రూపాన్ని, మూల కవి అభిప్రాయాలను, జ్ఞానాన్ని వ్యాప్తి చేస్తే పాఠకుని దృష్టిలో అది మంచి అనువాదం. మూల రచయిత చెప్పాలనుకున్న సారాంశాన్ని అనువాదకుడు పాటకునికి అందించాలి. స్వంత భావాల్ని చొప్పించ కూడదు అని నేననుకుంటారు.

Q: సాధారణంగా అనువాదం అనేది ద్వితీయ శ్రేణి రంగానికి చెందినదంటారు సాహిత్యంలో, దీనిపై మీ అభిప్రాయం.
A: నా అభిప్రాయంలో అనువాదం లేకుంటే మానవ జీవితంలో పురోగతి కానీ అభివృద్ధి కానీ లేదు. ప్రాచీన గ్రీక్, రోమన్ సాహిత్యాలతో ప్రారంభిస్తే అనేక భాషా సాహిత్యాలూ, తాత్వికరచనలు అనువాదం వల్లనే మనకు లభ్యమవుతున్నాయి. ఫ్రెంచి, రష్యా మరియు పాశ్చాత్య సాహిత్యాలు మన జీవన విధానంలో చాలా మార్పులను తీసుకొచ్చాయి. అంతెందుకు, మన ప్రస్తుత రామాయణ, మహాభారత, భాగవతాలు కూడా అనువాదాలే. ఇకపోతే ఈమధ్య అనువాదాలు యాంత్రికంగా తయారవుతున్నాయి. అందువల్ల అనువాదం ద్వితీయ శ్రేణి అనే భావం కలగవచ్చేమో కానీ మూల రచయితకి పాఠకుడికి మధ్య సమన్వయ వారదే ఈ అనువాదకుడు. ఈ హెచ్చుతగ్గులు తగ్గాలంటే విశ్వవిద్యాలయాలు, పరిశోధన అధ్యయన కేంద్రాలు కొన్ని కార్యశాలలను మరియు అనువాద అవశ్యకతలపై, వాటి సమస్యలపై చర్చ-గోస్టులను నిర్వహిస్తే అనువాదంపై ఉన్న అపోహలను తొలగించకోవచ్చు.

Q: అనువాద రచనకు గుల్జార్ యొక్క ‘గ్రీన్ పోయెమ్స్’ ని ఎంచుకోవడానికి కారణం?

A: నా చిన్నతనం నుండి గుల్జార్ రచనల యొక్క ప్రభావం నాపై అపారంగా ఉంది. ఆయన పాటలు, మాటలు నన్ను ఎంతో మార్చాయి. డిగ్రీ వరకు నా ద్వితీయ భాష హిందీ కావడంతో ఈ ‘గ్రీన్ పోయమ్స్’ ని ఎంచుకున్నాను. నేను ఎం.ఏ. లో అభ్యసించిన తత్వశాస్త్రం, గుల్జార్ లోని తాత్విక వేత్త, పర్యావరణ ఆవశ్యకత గురించి ఆయన స్పందించిన తీరు, మానవ మరియు ప్రకృతి సంబంధాల గురించి శృషించిన శైలి నన్ను ఆకట్టుకుంది.
పువ్వు రాలిపోతూ కొమ్ముతో ఏమంటుంది/ చెట్టు కూలిపోతూ భూమితో ఏం చెబుతుంది /భూమి మళ్ళీ వస్తావు నేను బతికుంటే….

Q: మూల రచనకు/ రచయితకు అనువాదకుడు విశ్వాసపాత్రకుడుగా ఉండగలుగుతాడా?

A: అనువాదకుని పరిధి, బాధ్యత, రచయిత యొక్క భావాలను పాటకునికి చేరవేయడమే. రచయిత మూలభావాలను అనుసృజనగా మార్చి పాటకునికి చేరవేసే మహోన్నత బాధ్యత అనువాదకుల భుజస్కందాలపై ఉంది.

Q: మీరు ఆనందం కోసం పుస్తకాలు చదువుతారా లేక అనువాదం కోసం చదువుతారా? ఈ రెండిట్లో ఏమైనా బేధాలు ఉన్నాయా?

A: కవిత్వాన్ని చదవడం నా నీవితం లో ఒక అంతర్భాగమయి పోయింది. కవిత్వాన్ని ఎందుకు చదువుతారు అంటే చదవకుండా ఉండలేను కాబట్టి చదువుతాను. అధ్యయనం ఆనందం కూడా ఇస్తుంది. ఉత్తేజాన్ని ఇస్తుంది. ప్రత్యేకంగా అనువాదం కోసం చదవను.చదివే క్రమంలో నాకు బాగా నచ్చి నేను కదిలిపోయిన కవితల్ని అనువదిస్తాను. ఇష్టంగా చదివి అనుసృజన చేస్తే థాదాత్మీక ఆనందంతోపాటు సృజనాత్మక జ్ఞానాన్ని అందరికీ పంచడం జరుగుతుంది. దానిలో స్వల్ప భేదాలున్నప్పటికీ సాహిత్య తృష్ణ వాటిని మార్చి వేస్తుంది. భాషామార్పుతో అనేక ప్రయోగాలకు నాంది పలకడంతో పాఠకుడు సంతృప్తి చెందుతారు. నా వరకు అనువాదంతో కూడా అపరిమితమైన ఆనందం వస్తుంది.

Q: పాఠకులు, గుల్జార్ యొక్క సాహిత్య ప్రపంచంలోకి ప్రవేశించడం సులభమేనా?

A: పాఠకుడు రచయిత మనసుతో మమేకం కావాలి. గుల్జార్ రచనలు అలతి అలతి మాటల్లో సాధారణంగా ఉండి ఉదాత్తమైన ఆలోచనలు కలిగిస్తాయి. ఆయన రచనలలోకి తొంగి చూస్తే వాటి యొక్క స్పర్శ మనల్ని తట్టి లేపుతుంది. ఠాగూర్ రాసిన “భాగ్ బన్” ను ఆయన అనువదించిన తీరు అద్భుతం. తనలోని భావుకతను అర్థం చేసుకుంటే మనకు దృశ్య కావ్యాలు ఆవిష్కృతమవుతాయి. ఆయన రాసిన “కలెక్టెడ్ పోయెమ్స్”, “నెగ్లెక్టెడ్ పోయెమ్స్”, “సస్పెక్టెడ్ పోయెమ్స్” మనల్ని వేరొక ప్రపంచంలోకి తీసుకెళ్తాయి.

Q: స్వేచ్చానువాదాల వల్ల పాఠకులపై మూల రచయిత ప్రభావం ఏ విధంగా ఉంటుంది?
A: సంకేతము మరియు వాటి తరంగాలు సమానమైతేనే మూల రచయిత ప్రభావం పాటకుడిపై బలంగా ఉంటుంది. ఇందులో స్వేచ్చానువాదాల పాత్ర కూడా తక్కువేమీ కాదు. అనువాదకుని ప్రతిభ, అతని యొక్క భాషా దర్శనం, పదాలు, పదజాలం మరియు పదబంధాలు పాఠకుని మనస్సులోకి చేరితేనే, పాటకుడు అనువాదకుని ద్వారా మూల రచయిత (కవి) యొక్క ప్రయాణంలో భాగమవుతాడు.
ఉ. దా:
కాలం నన్ను లాలిస్తుంది మురిపిస్తుంది/
పోతూ పోతూ కదిలిస్తుంది
కలల్ని నాటుకుంటూ నడిచిపోతుంది
నేనే నీళ్లు పోసి సాకాలి.

Q: కవితలనే మీరు అనువదిస్తారా? లేక నవలలు కూడానా?
A: కవిత్వం ఒక భావవేశంతో పుడుతుంది. దాని లక్ష్యం సమాజ మార్పు. అదే నవల యొక్క స్వభావము, పరిధి చాలా విస్తృతంగా ఉండటం వల్ల నా ప్రాధాన్యం కవిత్వానికి ఇచ్చాను. కొన్ని కథలు కూడా అనువదించాను. ప్రస్తుతానికి నవలలు అనువదించే ఆలోచన ఉన్నా, సమయానుకూలంగా ప్రయత్నించాలి. కవిత్వంలో ఉన్న గొంతుకు ప్రభావం ఎక్కువ. అది నూతన పోకడలకు నాంది పలుకుతుంది. సమాజ పరిణామ క్రమంలో కవిత్వం పాత్ర ఎక్కువని నా అభిప్రాయం.

Q: మీ దృష్టిలో అనువాదం అంటే అర్ధాన్ని అనువదించడమా? లేక భావాన్ని సమాచారం చేయటమా?
A: సాంకేతికంగా లేక ప్రయోగాత్మకంగా చూస్తే అర్ధాన్ని అనువదించి పాటకునికి చేరవేయడమే అనువాదం. కానీ సాహిత్య విలువల పరంగా చూస్తే కవితలు, పదాలు-పదజాలం కాదు, రచయిత యొక్క భావాల ప్రతిబింబాలు. ఆ భావాలు సమాజంలోని మార్పులకు సోఫానం కావడమే ముఖ్యం. అలాంటి అనువాద సాహిత్యాన్ని చదివాక కలిగే అనుభూతి చాలా ప్రత్యేకమైయినది.

“దుఃఖము చీకటి రెండూ ఒకటే/
దుఃఖంలో చీకటికమ్ముకు వస్తుంది/
చీకటిలో దుఃఖం రెట్టింపు అవుతుంది.

Q: మిమ్మల్ని మీరు ఎలా గుర్తిస్తారు? ఒక అభ్యాసకుడా, (వ్యాఖ్యాత) లేక అనువాదకుడిగాన?

A: కవిత్వంతో నా ప్రయాణం, నన్ను, నా లక్ష్యాలకు సమాంతరంగా తీసుకు పోతోంది. కొన్నిసార్లు అభ్యాసకునిగా, రచయిత భావాలకు వ్యాఖ్యాతగా మరియు అనువాదకునిగా కాలంతో పరిగెడుతూఉన్నాను. మొత్తానికి ఒక శ్రామికుడిగా, రైతుగా, సాహిత్య వ్యవసాయం చేస్తున్నానని గుర్తించవచ్చు. నా రచనలు ‘మనిషి లోపల’, ‘అక్షరాల చెలిమే’, “ముక్తకాలు” మరియు “సిగ్నేచర్ ఆఫ్ లవ్” నా గురించి పరిచయం చేస్థాయి.

Q : మీ భవిష్యత్తు ప్రణాళికలు ఏమిటి?

A: ప్రస్తుతం జావిద్ అక్తర్ పోయెట్రీని మరియు మలయాళ కవి కే.సచ్చిదానందం కవిత్వాన్ని అనువదిస్తున్నాను. మిగతా భారతీయ భాషా కవుల కవిత్వాన్ని అనువదించే పని రోజూ కొనసాగుతూనే వుంది.

Q: మీ అనువాదాలకు ప్రేరణ లేక తోడ్పాటు ఎవరైనా ఉన్నారా?

A: నా అనువాదాలకు లేదా కవిత్వ రచనలకు తోడ్పాటు నా జీవిత సహచరి ‘ ఇందిర’. 2014లో నేను రాసిన “మనిషి లోపల” పుస్తకం తనకు అంకితం ఇచ్చాను. ఇట్లా రాసాను.. ‘కలిసి బతుకుదామని వచ్చి, నాకు జీవితాన్నే ఇచ్చిన ఇందిరకు’ అని

తను లేనిది నేను లేను. తనే నా అంతరంగం.

పొద్దస్తమానం అద్దంలోకి చూస్తూనే ఉంటాం/
అందం కోసమో… అలంకరణ కోసమో../
మన లోపలికి చూసుకోవడానికి తీరికే లేదు.

Q: భవిష్యత్ అనువాదకులకు మీ సందేశం

A: అనువాదకులకు భాష పై పట్టు, రచయిత మనసులోని భావము, అతని ఆలోచనల ప్రభావంపై స్పష్టత ఉండాలి. అప్పుడే అనువాదకుని బాధ్యత పూర్తవుతుంది. ఉదాహరణకి వేదన, బాధ, దుఃఖం లలో మూడు ఒకే రకమైన పదాలు కానీ వాటి భావాలు, అర్థం, పరిస్థితి, ప్రభావాలు వేరు, అనువాధకుడు వాటిని సమన్వయంగా సద్వినియోగం చేసుకోవాలి.

Q: “ఆకుపచ్చ కవిత్వం” పై మీ అభిప్రాయం…?
A: గుల్జార్ “గ్రీన్ పోయెమ్స్” ఒక కవిత సంకలనం, అది మనిషికి మరియు పర్యావరణానికి మధ్య ఉన్న అనుబంధాల గురించి, మనిషి వల్ల ప్రకృతిలో జరిగే మార్పులపై రాయబడ్డ మనోహరమైన కావ్యాల సమాహారం. మానవజాతి పర్యావరణంతో విడిపోతూ ఒంటరిగా చేస్తున్న ప్రయాణానికి అడ్డుకట్ట వేస్తూ ప్రకృతి ప్రాముఖ్యత గూర్చి మానవ మేధస్సులో నాటే సువిశాల మర్రి విత్తనమే ఈ గ్రీన్ పోయెమ్స్. ఇందులోని ప్రతి కవితా తంగేడు చెట్టులా మనిషి జీవన వికాసములో భాగమయ్యే తంత్రులుగా అభివర్ణించవచ్చు.

Q : వారాల ఆనంద్ పేరు సినిమాలతో, డాక్యుమెంటరీలతో, ఫిలిం క్లబ్లతో మమేకమైనదని కొందరంటారు. దీనిపై మీ వ్యాఖ్య:

A: భాషలో ప్రకృతి మరియు వికృతి లాగా, నాణేనికి బొమ్మ మరియు బొరుసు లాగ, మనిషికి జన్మ మరియు పునర్జన్మ ఉంటుందని భావిస్తాను. నాలోని బహిర్ముఖుడు -ఒక ఛాయాగ్రహకుడు, ఒక సినీ విశ్లేషకుడు, ఫిలిం క్లబ్ లతో మమేకమైన స్వాప్నికుడు అది ఒక పార్శ్వం …అదే నా జన్మ… మరియు అంతర్ముఖుడు రచయతగా, కవిగా, అనువాదకుడుగా సాహిత్య సాగు చేస్తున్నాడు. ఇది మరో పార్శ్వం, అది… నా పునర్జన్మ….కవిత్వం సినిమా నాకు రెండు కళ్ళు

సృష్టిలో రహస్యం ఏమిటి?/ పుట్టుక, చావు … /బతుకులో సారమేమిటి…. ఓటమీ… గెలుపూ….

ఇంటర్వ్యు – డి.విజయ్ ప్రకాష్, అసిస్టంట్ ప్రొఫెస్సర్ ఇంగ్లిష్,
శాతవాహన విశ్వవిద్యాలయం, Mobile:9885778585,