Month: October 2023
MAMANG DAI by VARALA ANAND
Friends, click the link and listen my podcast video relayed on 27 Oct 2023 – Varala Anand
అరుణాచల్ ప్రదేశ్ సాహిత్యం – మమంగ్ దాయి
+++++++++ వారాల ఆనంద్
ఇవ్వాళ మన దేశం మొత్తం మీద గొప్ప కవిత్వమేకాదు మొత్తంగా గొప్ప సాహిత్యం ఈశాన్య రాష్ట్రాలనుంచే వస్తున్నది. అక్కడి ప్రజల సంఘర్షణ ఆ సాహిత్యంలో సజీవంగా వికసిస్తున్నది. 7 సిస్టర్స్ గా పిలువబడే ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో హిమాలయాల ఒడిలో నెలకొని ఉన్న అరుణాచల్ ప్రదేశ్ భారత దేశపు ఊయయించే సూర్యుడు. అక్కడి డాంగ్ గ్రామమే దేశం మొత్తం మీద తొలి సూర్యోదయాన్ని చూస్తుంది. ఆ రాష్ట్రానికే దేశమ్మోత్తం మీద అతి ధీర్ఘమయిన అంతర్జాతీయ సరిహద్దు వుంది. అక్కడి ప్రజలు ‘ఆది’, ‘ఆక’, ‘అప్తాని’ లాంటి 90 కంటే ఎక్కువ భాషలు మాట్లాడతారు ఆ రాష్ట్రంలో 26 ప్రధాన తెగలు మరియు వందల ఉప తెగలు ఉన్నాయి. కానీ ఈ బహుళత్వం మధ్య, అన్ని సంఘాలలో ఒక సాధారణ లక్షణం ఉంది, వారు గొప్ప కథకులు.
వారి స్వంత అధీకృత స్క్రిప్ట్ లేకుండా, వారు వారి జ్ఞాపకాలలో వారి కాలపు కథలను భద్రపరిచారు. మౌఖికంగా వారు ఆయా భాషల్ని వ్యాప్తి చేశారు. తరువాతి తరాలకు అందించారు. అక్కడి ప్రజలు కీర్తనలల్ని బాగా ప్రదర్శిస్తారు. తమ కుటుంబ సామాజిక మావేశాలలోకథల్ని కథలు చెప్పడాన్ని బాగా బాగా ఇష్టపడతారు.
అరుణాచల ప్రదేశ్ సాహిత్యం గురించి మాట్లాడేటప్పుడు కేవలం మౌఖికమే కాకుండా లిఖిత సాహిత్యాన్ని కూడా చర్చించాలి.
మౌఖిక సాహిత్యం ప్రధానంగా జానపద సాహిత్యం యొక్క అభివ్యక్తి. అందులో ప్రధానంగా పురాణాల కథలు, వాటిలోని సూక్తులు, కథనాలు. కథలు ప్రధాన అంశాలుగా వుంటాయి. వాటితో పాటు జంతువులు, విశ్వం మరియు మానవ నమ్మకాలు, ఆచారాల కథలు కూడా మనకు కనిపిస్తాయి. లిఖిత సాహిత్యంలో కవిత్వం, నాటకం, చిన్న కథలు ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి మౌఖిక సాహిత్యంతో సృజనాత్మకత ప్రధానమయింది. కాగా మౌఖిక లిఖిత సాహిత్యాల నడుమ విడదీయరాని మౌళిక సంబంధం ఉంది.
ఇరవయ్యవ శతాబ్దంలో అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌కు లిఖిత సాహిత్యం మొదలయిందని చెప్పాలి. మారుతున్న సామాజిక ఆర్థ్క స్థితులు అంతేకాకుండా ఆధునిక విద్య అందుబాటులోకి రావడం వల్ల అక్కడి వాళ్ళల్లో సరికొత్త భావనాత్మకత తో పాటు నవ్య సృజనాత్మకత ఆరంభమైంది. ముఖ్యంగా ఆంగ్ల, విద్య విదేశీ సంస్కృతుల ప్రభావం వల్ల కళాత్మక సృజన పెరిగిందనే చెప్పాలి. 1947 తర్వాత తగాంగ్ టాకీ, లుమ్మర్ దాయి, YD థోంగ్చి, రించిన్ నోర్బు మొయిబా, సమురు లుంచాంగ్ మరియు కెన్సమ్ కెంగ్లాం వంటి రచయితల రచనలు వెలువడ్డాయి. అరుణాచలానికి చెందిన మొదటి తరం సాహిత్య ప్రముఖులు వీరే. లుమ్మర్ దాయ్ యొక్క తొలి నవల ఫారోర్ క్సీలే క్సీలే (1961) బహుశా ఒక అరుణాచలి రాసిన అరుణాచల్ ప్రదేశ్ యొక్క మొదటి నవలగా పరిగణించబడుతుంది. తమదయిన
స్క్రిప్ట్ లేకపోవడంతో, ఆ కాలంలోని రచయితలు తమ భావాలను వ్యక్తీకరించడంలో గణనీయమైన ఇబ్బందులను ఎదుర్కొన్నారు. ఆ రోజుల్లో, పాఠశాలల్లో అస్సామీ బోధనా మాధ్యమం కావడం తో చాలామంది అస్సామీని తమ రచనా భాషగా ఎంచుకున్నారు. స్వీయ భాషాపరమైన అడ్డంకిని దాటి, ఈ మొదటి తరం రచయితలు, వారి బహుముఖ మరియు విశిష్టమైన కథలతో, అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో సాహిత్యంలో ముఖ్యమైన భాగం పంచుకున్నారు. సరికొత్త పాదులు వేశారు.
అప్పటి వారి రచనలు సామాజిక వాస్తవికతకు ప్రతిబింబాలు. వారు తరచుగా తమ రచనలకు జానపద సాహిత్యాన్ని మూలంగా చూసేవారు. వారు వక్తృత్వం, పురాణం, జానపద నమ్మకం మరియు ఆచారాల నుండి ప్రత్యేకమైన ప్రేరణను పొందారు. ఇది వారి రచనలలో వ్యక్తీకరణలో స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. థోంగ్చి, సోనమ్‌లో, బ్రోక్పాతమ రచనల్లో సమాజంలోని సంప్రదాయాల్ని ఆచారాలను అన్వేషిస్తారు. మమంగ్ డై తన నవలలు పహరోర్ క్సీలే జిలే, మోన్ అరు మోన్, పృథివీర్ హన్హిలో ఆది జానపద జీవితానికి సంబంధించిన నైతికతను చాటుకున్నారు.
అరుణాచల్ ప్రదేశ్ లో పాఠశాలల్లో క్రమంగా ఇంగ్లీషు, హిందీ భాషలను ప్రవేశపెట్టారు. అస్సామీ స్థానంలో ఇంగ్లీష్ నేర్చుకునే వాళ్ళు పెరిగారు. ప్రధాన మాధ్యమంగా ఇంగ్లీషు, హిందీ భాషా భాషలు స్థానం పొందాయి. తత్ఫలితంగా అస్సామీలో వ్రాసే వారు పాఠకులతో డిస్‌కనెక్ట్‌గా భావించడం ప్రారంభించారు. అస్సామీ రాయడం తగ్గిపోయింది
తర్వాత చదువు పెరగడం తో ప్రజలు వారి చరిత్రను సంస్కృతిని గురించి మరింత ఉత్సుకతతో చ్ఫూపించడం ఆరంభమయింది. 1978లో అరుణాచల్ ప్రదేశ్ లో మత స్వేచ్ఛ చట్టం ఆమోదించబడింది. దేశీయ సంస్కృతి విశ్వాసాల పరిరక్షణ, ప్రచారం పట్ల ఆసక్తి పెరిగింది. కృషీ ఆరంభమైంది. ఫలితంగా రచనల్లో అక్కడి సమస్యల్ని రాయడం మొదలయింది. అక్కడి రచయితలలో తుంపక్ ఈటే, ఒసాంగ్ ఎరింగ్, బని డాగ్గెన్, ఎన్. ఎన్. ఒసిక్, ఎల్ ఖిమ్‌హర్ లాంటి వాళ్ళు చాలా మంది ఉన్నారు.
అరుణాచల్‌లో ఇంగ్లీషు మరియు హిందీ భాషలను ప్రవేశపెట్టినప్పటి నుండి కొత్త తరం రచయితలు ఆవిర్భవించారు. జుమ్సీ సిరామ్ రాసిన ఏ-అలుక్ (1993) అన్న నవల ఈ రాష్ట్రానికి చెందిన ఒక స్వదేశీ రచయిత హిందీలో రాసిన మొదటి నవలగా వినుతికెక్కింది. యుమ్లామ్ తానా యొక్క ది మ్యాన్ అండ్ ది టైగర్ (1999) మరియు మమంగ్ దాయి యొక్క ‘ది లెజెండ్ ఆఫ్ పెన్సమ్ (2006)’ ఇంగ్లీష్ హిందీ సాహిత్య ప్రపంచంలో అరుణాచల రచయితల స్థానాన్నినిలబెట్టాయి. వీరి రచనలు రాష్ట్ర సరిహద్దులు దాటి అరుణాచలి రచనలను దేశవ్యాప్తంగా తీసుకెళ్లడంలో ఎంతగానో సహాయపడ్డాయి.
మమంగ్ దై ‘ది లెజెండ్స్ ఆఫ్ పెన్సామ్ అండ్ బ్లాక్ హిల్స్‌’ లో అరుణాచల్ ప్రదేశ్ యొక్క పూర్వ-చారిత్రక గతాన్ని తిరిగి సృష్టించింది.
ఇప్పుడు అక్కడి సమకాలీన సమాజం కూడా ప్రపంచీకరణ ప్రభావంతో కొట్టుమిట్టాడుతోంది, దాంతో సంస్కృతి, సంప్రదాయాలు వాటిలోని అన్ని అంశాలు నాటకీయ మార్పులకు గురయ్యాయి. ఒక రకమైన కొత్త సాంస్కృతిక వాతావరణం ఏర్పడింది. కవులూ రచయితలూ సామాజిక అసమానతల్ని ప్రశ్నించడం ప్రారంభించారు, పురాతన ఆచారాల్ని, సంప్రదాయాలను విడిచిపెట్టడం ప్రారంభించారు. ప్రపంచీకరణ ప్రభావం అరుణాచల్ ప్రదేశ్ యొక్క సాహిత్య సృజనల్లో మార్పును తెచ్చింది. అరుణాచల్ క్రమంగా మౌఖిక సాహిత్యం మరచిపోయే స్థితికి చేరుకోవడం ప్రారంభించింది. ఉదృతమవుతున్న ప్రపంచీకరణ ప్రభావానికీ అక్కడి సంప్రదాయానికి నడుమ వున్న ఘర్షణ సమకాలీన రచనలలో స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. అయితే గుర్తింపు సంక్షోభం identity crisis, నోస్టాల్జియా nostalgia సామాజిక సమస్యల యొక్క ఘర్షణ వారి రచనల ఇతివృత్తాలలో ప్రతిబింబిస్తుంది.
“ఈ వేసవి”లో మమంగ్ దై
‘విలపిస్తున్నాను
మా వేటలో మేము నాశనం చేసిన అందం
జీవితం కోసం మా వేటలో.
… సీతాకోక చిలుకలను క్షమించమని వేడుకుంటున్నాను’, అంటుంది
యుమ్లాం తమ గుర్తింపు సంక్షోభం సమస్యను ఈ విధంగా ప్రస్తావిస్తుంది:
‘ఈ భౌగోళిక పటం
మా భూములు,
అటవీ హక్కుల గురించి ఏమీ మాట్లాడలేదు..’ అంటారు
ఇటీవలి సంవత్సరాలలో అనేకమంది యువకులు, విద్యావంతులైన రచయితలు సాహిత్యరంగంలో తమ స్థానాన్ని పదిలం చేసుకున్నారు. వారు తమదయిన కొత్త శైలి,, కళా ప్రక్రియలతో ప్రయోగాలు చేస్తున్నారు. అది గత తరం రచయితలకు భిన్నమయిన ధోరణి. వారి రిఫ్రెష్ కథలు వారి ప్రత్యేకమైన స్వభావాలతో, వారు ప్రపంచ సాహిత్య రంగంలో తమను తాము నిలబెట్టుకుంటున్నారు.
తాయ్ టాగుంగ్ తన డ్రామా, లాపియాలో ఉద్దేశపూర్వకంగానే అరుణాచలి హిందీని ఉపయోగించాడు. ఇది అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో మాట్లాడే హిందీపై భాషావేత్తల దృష్టిని తీసుకువచ్చింది. గుమ్లాట్ మైయో యొక్క త్రయం వన్స్ అపాన్ ఎ టైమ్ ఇన్ కాలేజీ క్యాంపస్ నవల. డై యొక్క స్టుపిడ్ మన్మథుడిని చిక్ లైట్ అని వర్ణించవచ్చు.
ఇటీవలి కాలంలో ఇక్కడి సాహిత్యంలో వున్న కొన్ని ముఖ్యమైన పేర్లు Takop Zirdo, Tony Koyu మరియు Yabin Zirdo.
అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో హిందీ సాహిత్య పురోగతికి గణనీయమైన కృషి చేసిన వారిలో తారో సింధిక్, జమునా బిని మరియు జోరామ్ యాలం వంటి అనేకమంది వున్నారు.
మునుపటి తరం నుండి వచ్చిన వారైనా, లేదా ఇటీవలి వారైనా, అరుణాచల్‌లో వెలువడే సృజనాత్మక రచనల్లో పౌరాణిక జానపద కథల యొక్క ప్రభావం, దాని కొనసాగింపు కనిపిస్తుంది. మమంగ్ దాయి యొక్క సంకలనం ది బామ్ ఆఫ్ టైమ్, రివర్ పోయమ్స్, తానాస్ మ్యాన్ అండ్ ది టైగర్ అండ్ విండ్ కూడా సింగ్స్ మరియు LW బాపు యొక్క ఖండూమాస్ కర్స్ సాంప్రదాయ సాహిత్యం మరియు సృజనాత్మకత యొక్క సమ్మేళనంగా చూడొచ్చు.
అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో ఆధునిక సృజనాత్మక సాహిత్యం 20వ శతాబ్దం మధ్యలోనే మొదలయిందని చెప్పుకోవచ్చు. అయినప్పటికీ కొంతమంది ప్రతిభావంతులయిన రచయితలతో ఇది వేయి రేకులుగా విచ్చుకుంటోంది.
… మమంగ్ దాయి…
గత 13 ఏళ్లుగా అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకంగా నిర్వహిస్తున్న టాటా లిటరేచర్ లైవ్ ఈనెల 25 నుంచి తన 14 వ సంచికను నిర్వహిస్తున్నది. అందులో ఈశాన్య రాస్త్రమయిన అరుంచల్ ప్రదేశ్ కు చెందిన గొప్ప కవి రచయిత్రి మామంగ్ దాయిని ప్రధానంగా ఈ యేటి ఆస్థాన కవిగా ఎంపిక చేసి గౌరవిస్తున్నారు. మామంగ్ దాయి ఎంపిక సమంజసమయిందే కాదు, అభినందనీయమయింది.
మమంగ్ దై కవి మరియు నవలా రచయిత. ఆమె ఈశాన్య భారతదేశంలోని అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని ఇటానగర్‌లో నివసిస్తున్నారు. ఇప్పటికీ ఆమె ఒక కవితా సంకలనం, ‘నది కవితలు’వెలువరించారు. ఆమె తర్వాతి రచన, మిడ్‌సమ్మర్-సర్వైవల్ లిరిక్స్, ఆమె ఆది భాషలోనూ ఆంగ్లంలోనూ రాస్తుంది.తాను మొదట ఐ.ఏ.ఎస్.కు ఎంపికయి జర్నలిస్టు గానూ, రచయిత్రిగానూ వుండడానికీష్టపడి ఐ ఏ ఎస్ ను వదిలేసింది.
మామంగ్ దాయి ది టెలిగ్రాఫ్, హిందుస్థాన్ టైమ్స్ మరియు ది సెంటినెల్‌తో సహా వివిధ వార్తాపత్రికలకు కరస్పాండెంట్‌గా ఉన్నారు. టెలివిజన్ మరియు రేడియోలకు కూడా విరివిగా రాశారు. రెండు నవలలతో పాటు, యువ పాఠకుల కోసం ఆమె వచన కవితలు కథలు రాసింది. ఆమె నాన్-ఫిక్షన్ రచన, అరుణాచల్ ప్రదేశ్: ది హిడెన్ ల్యాండ్, 2003లో స్టేట్ వెరియర్ ఎల్విన్ అవార్డును అందుకుంది. ఆమె ప్రస్తుతం అరుణాచల్ ప్రదేశ్ లిటరరీ సొసైటీకి జనరల్ సెక్రటరీగా, నార్త్ ఈస్ట్ రైటర్స్ ఫోరమ్ సభ్యురాలు మామంగ్ డయి యొక్క కవితా ప్రపంచం నది, అడవి మరియు పర్వతాలలో ఒకటి, ఆమె తన మూలాల్ని తాని నివసించిన స్వస్థలాన్ని తన రచనల్లో ప్రతిబింబింపజేసి వాటిని సృజనాత్మకంగా సజీవం చేశారు. ఇక్కడ ప్రకృతి రహస్యమైనది, పురాణాలతో పచ్చగా ఉంటుంది, పవిత్రమైన జ్ఞాపకశక్తితో దట్టమైనది. ప్రతిచోటా మాయాజాలం ఉంది:
లిల్లీస్ “హృదయ స్పందనలో నావిగేట్ చేసే విధంగా . . . “చల్లని వెదురు,/ సూర్యకాంతిలో పునరుద్ధరించబడిన” నిశ్శబ్దంగా, పర్వతాల యొక్క “మాటలు లేని ఉత్సాహం”లో, కత్తి చేపలా పైకి దూసుకుపోతున్నాయి. “నదికి ఆత్మ ఉంది” అంటారామె.
ఆమె కవిత్వంచాలా సరళంగా వుంటుంది.
Mamang Dai
Friends, Celebrated poet Mamang Dai will be the Poet Laureate of the 14th edition of Tata Literature Live! The Mumbai LitFest. I have written a small article on Mamang Dai, published today in edit page of SAKSHI daily, thanks to the editor and his editorial team members
-anand varala
104=యాదోంకీ బారాత్ +++++ వారాల ఆనంద్
104=యాదోంకీ బారాత్
+++++++++ వారాల ఆనంద్
प्यार का पहला खत लिखने में वक़्त तो लगता है
नए परिंदो को उड़ने में वक़्त तो लगता है
Hastimal Hasti ఎంత గొప్పగా రాశాడు అంతే గొప్పగా జగ్జీత్ సింగ్ పాడాడు. నిజమే మొదటి ప్రేమ లేఖ రాయడానికి సమయం పడుతుంది, కొత్త పావురాలు ఎగరడానికీ సమయం పడుతుంది… ఏదీ ఉన్న పలంగా జరగదు. ఆకాశంలోంచి ఊడిపడదు. కృషి దీక్షలతో పాటు కొంత సమయం కూడా కావాలి. సృజనాత్మక రంగంలో రచయితలయినా కవులయినా సినిమా దర్శకులయినా అంతే క్షణంలో మంత్రించినట్టు ఏదీ జరిగిపోదు. కృషి, కృషి తో పాటు సరయిన వేదిక, సరిపడినంత సమయం తీసుకున్నప్పుడే విజయాలు లభిస్తాయి. దానికి ఎంతో సహనం కావాలి. అకుంఠిత దీక్షా కావాలి.
+++
దృశ్య శ్రవణ మాధ్యమమయిన సినిమాను రూపొందించడంతో పాటు దాని ప్రదర్శనకు సరయిన వేదికలు కావాలి. ఆ వేదికల్లో నాకు తెలిసి అర్థవంతమయిన సినిమా వేదికలు ఫిల్మ్ సొసైటీలు. మేము ఫిల్మ్ సొసైటీ ఉద్యమంలో పనిచేస్తున్నప్పుడు అలాంటి అర్థవంతమయిన జాతీయ అంతర్జాతీయ సినిమాల్ని ఎక్కువమంది ప్రేక్షకులకు చూపించాలన్నదే లక్ష్యం. అదీ ఆయా సినిమాలు అందుబాటులో లేని గ్రామాల్లో పట్టణాల్లో జాతీయ అంతర్జాతీయ సినిమాల ప్రదర్శనను ప్రధాన కార్యక్రమంగా తీసుకున్నాము. ఆ క్రమంలో నెలకు ఒకటి లేదా రెండు సినిమాల్ని ఆదివారాల్లో ఉదయం 8గంటల షోగా వేసేవాళ్లం. నిజానికి సినిమాలకు ప్రేక్షకుల మదిలో ఆలోచనల్లో గొప్ప మార్పు తీసుకురాగల శక్తి ఉంది. అవి మూకీ చలన చిత్రాల నుండి నేటి అల్ట్రా టెక్నికల్ వ్యాపార సినిమాల వరకు చాలా దూరం ఎదుగుతూ వచ్చాయి. ప్రేక్షకుల్లో సినిమాలపై ప్రేమను, ఆయా సినిమాల్లో నటీనటులు, సాంకేతిక నిపుణులు, సంగీతకారులు మరియు దర్శకులు చేసే కృషిని విస్మరించడం చాలా కష్టం. సినిమాకి కెప్టెన్‌ దర్శకుడే . ఆతని బాధ్యత అమితమయింది, అయితే దర్శకునికి ఇతరుల సహకారం కూడా కీలకమే.
“మాస్ కమ్యూనికేషన్ కోసం అన్ని ఆవిష్కరణలలో, సినిమాలు ఇప్పటికీ విశ్వవ్యాప్తంగా అర్థం చేసుకోగల భాషలో మాట్లాడతాయి” అని వాల్ట్ డిస్నీ ఒక చోట అన్నాడు.
భాష తెలియకపోయినా, భావోద్వేగాలతో కూడిన సినిమాలు అనుకున్న సందేశాన్ని అందిస్థాయి. అలాంటి గొప్ప సినిమాల్ని కేవలం నెలకోసారి చూడ్డం వల్ల ప్రేక్షకుల్ని అంతగా ప్రభావితం చేయలేమన్నది క్రమంగా మా కర్థమయింది. దాంతో ఒక సెషన్ ఆఫ్ ఫిల్మ్స్ వేయాలని అనుకున్నాం. అట్లా కొన్ని సినిమాల్ని ఒక ప్యాకేజీలాగా ప్రదర్శించడాన్నే ఫెస్టివల్ ఆఫ్ సినిమా లేదా ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ అంటారు. మన కేంద్ర ప్రభుత్వం మొదట్లో ఒక ఏడాది పోటీ రహిత ‘ఫిల్మోత్సవ్’ని, మరొక ఏడాది పోటీ ఉత్సవం భారత అంతర్జాతీయ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ని నిర్వహించేది. ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ ఢిల్లీ లోనూ, ఫిల్మోత్సవ్ ఇతర కేంద్రాల్లో లోనూ నిర్వహించేది. మేము కూడా ఫిల్మ్ సొసైటీల్లో 80,90 దశాబ్దాల్లో పోటీ రహిత ఫెస్టివల్స్ నిర్వహించేవాళ్లం. వాటిల్లో సత్యజిత్ రే ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్, శ్యాంబెనెగల్ ఫెస్టివల్, స్మితా పాటిల్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ ఇట్లా ఎన్నో ఎన్నెన్నో నిర్వహించాం. అయితే కఫీసో కు సొంత ఆడిటోరియమ్ ‘ఫిల్మ్ భవన్’ ఏర్పడిన తర్వాత జాతీయ స్థాయిలో పోటీ ‘షార్ట్ అండ్ డాక్యుమెంటరీ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్స్’ నిర్వహించడం ఆరంభించాం. ఆ పోటీలకు న్యాయనిర్ణేతల్ని ఎంపిక చేయడం కూడా ముఖ్యమయింది. ఆ క్రమంలో కఫిసో ఉత్సవాలల్లో శ్రీయుతులు కాకరాల, అక్కినేని కుటుంబ రావు, ఎం. వి.రఘు, సునీల్ కుమార్ రెడ్డి, చల్లా శ్రీనివాస్, కె.పి.అశోక్ కుమార్, పెద్దింటి అశోక్ కుమార్, బండారు ప్రవీణ్ ఇట్లా అనేకమంది సినిమా ప్రముఖులు జ్యూఊరీలో వుండి న్యాయనిర్ణయం చేశారు. దేశవ్యాప్తంగా షార్ట్ అండ్ డాక్యుమెంటరీ చిత్రాలు నిర్మించిన ఔత్సాహికులయిన ఫిల్మ్ మేకర్స్ సినిమాల్ని ప్రదర్శించాం, ఉత్తమ మయిన వాటికి బహుమతులిచ్చాం. అంటే ఒక ఫిల్మ్ మేకర్ సినిమా తీస్తే వ్యాపారాత్మకంగా విడుదల చేయడం ఒక వైపు, మరోవైపి ఫెస్టివల్స్ లో ప్రదర్శించబడడం మరో వైపు వేదికలు వుండేవి.
ఇట్లా అనేక ఫెస్టివల్స్ నిర్వహణ ఆలోచన స్థాయినుండి చివరిదాకా నిర్వహణా వాధ్యతల్ని పోషించిన నాకు కూడా పలు జాతీయ అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవాలల్లో జ్యూరీ గా వుండే అవకాశం వచ్చింది. వాటిల్లో నాతో పాటు పలువురు లబ్ ప్రతిష్టులయిన ప్రముఖులు భాగం పంచుకున్నారు. ఆ దశలో కేరళలో జరిగిన అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవంలో మరో ఇద్దరు అంతర్జాతీయ సినీ ప్రముఖులతో పాటు నేనూ అధికారిక న్యాయ నిర్ణేతగా పనిచేశాను. ఫిల్మ్ క్రిటిక్ గా నాకా అవకాశం వచ్చింది. అప్పటికి నేను సమాంతర సినిమాల పైన విరివిగా వ్యాసాలు రాయడంతో పాటు పలు తెలుగులో పుస్తకాలు కూడా వెలువరించాను. పలు అంతర్జాతీయ ఫిలిమ్ ఫెస్టివల్స్ లో పాల్గొనడం కొన్ని వ్యాసాల్ని ఇంగ్లీష్ లో కూడా రాయడం తో FIPRESCI (అంతర్జాతీయ ఫిలిమ్ క్రిటిక్స్ సంఘం) లో సభ్యత్వం ఇచ్చారు. దానికి ప్రధానంగా హెచ్. ఎన్. నరహరి రావు చొరవ తీసుకున్నారు. సభ్యత్వం రావడంతో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా వున్న ఫిల్మ్ క్రిటిక్స్ తో పరిచయాలు వారి రచనలు చదివే అవకాశం కలిగింది. అదొక గొప్ప సినిమా చైతన్యం. అదే సంధర్భంగా 12వ కేరళ అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవంలో జ్యూరీ సభ్యుడిగా పాల్గొనే అవకాశం వచ్చింది. వారం పాటు ట్రివేండ్రంలో వుండి అంతర్జాతీయంగా వచ్చిన సినిమాల్ని చూడడమే కాదు వాటిలో ఉత్తమమయిన వాటిని ఎంపిక చేసే అవకాశం అది. మా ఫిప్రెస్కీ జ్యూరీ లో బ్రిటన్ నుంచి షీలా జాన్సన్, టర్కీ నుంచి కున్యెట్ సెబోనేయన్ వున్నారు. అక్కడ వున్న వారం రోజులూ ఆ ఇద్దరూ కూడా ఎంతో స్నేహంగా వున్నారు. మొదట ఫెస్టివల్ డైరెక్టర్ శ్రీ కె.ఆర్.మోహనన్ నుంచి లెటర్ వచ్చినప్పుడు ఎంత ఆనందం వేసిందో చెప్పలేను. అప్పటి దాకా ఫిలిమ్ ఫెస్టివల్స్ లో పాల్గొనడం, నా పుస్తకాల ఆవిష్కరణ వాటిల్లో జరగడం సంతోషంగా వుండేది. శ్రీ ప్రకాష్ రెడ్డి లాంటి పలువురు ఫెడరేషన్ మిత్రుల సాహచర్యం ఎంతో ఆనందంగా వుండేది. ఇప్పుడు కేరళ ఫెస్టివల్ లో జ్యూరీ గా వుండడం గొప్ప ఉత్సాహమే కదా. నిర్వాహకులు మొత్తం ఫెస్టివల్ని చాలా మంచి ప్లానింగ్ తో నిర్వహించారు. జ్యూరీ స్క్రీనింగ్స్ కూడా ప్రత్యేకం. ఇక కేరళ ప్రేక్షకుల గురించి చెప్పే పనిలేదు. అక్కడ అనేక దశాబ్దాలుగా వున్న ఫిలిమ్ సొసైటీ ఉద్యమం చైతన్య వంతులయిన ప్రేక్షకుల్ని తయారు చేసిందనే చెప్పాలి. అధిక శాతం ప్రేక్షకులకు అంతర్జాతీయ సినిమాలతో పరిచయమే కాదు గట్టి విశ్లేషణాత్మక అవగాహన కూడా వుందనిపించింది వాళ్ళతో మాట్లాడినపుడల్లా. మా జ్యూరీ కి రెండు విభాగాల్లో ఎంపిక భాధ్యతల్ని ఇచ్చారు. ఒకటి అంతర్జాతీయ విభాగం, రెండవది మలయాళ విభాగం. వీటిల్లో ఉత్తమ సినిమాల్ని ఎంపిక చేసే భాధ్యత మాది. మా జ్యూరీలో చాలా ఆరోగ్యకరమయిన చర్చలు జరిగాయి. ఏకగ్రీవంగా శ్యాంప్రసాద్ దర్శకత్వం వహించిన ‘సీ వితిన్’ సినిమాను ఉత్తమ చిత్రంగా ఎంపిక చేశాం. ఇక అంతర్జాతీయ విభాగంలో 14 సినిమాల్ని చూశాం. వాటిల్లోంచి పోర్చుగీస్ కు చెందిన ‘స్లీప్ వాకింగ్ లాండ్’ సినిమాను ఎంపిక చేశాం. ఆ సినిమా ప్రధానంగా మొజాంబిక్ లో సుధీర్గంగా సాగిన సివిల్ వార్ ప్రతిఫలనాల్ని చూపించింది. విశాలమయిన కాన్వాస్ పైన రూపొందించిన సినిమా అది. సంక్లిష్టమయిన విషయాన్ని గొప్పగా తీశారు. పైగా ఆ సినిమా మీరా క్యూటో రాసిన నవల ఆధారంగా తీశారు. అన్నీ వివరంగా గుర్తు లేవు కానీ ఫెస్టివల్ లో అవార్డు సినిమాలే కాకుండా పోటీ కొచ్చిన సినిమాల్లో పలు సినిమాలు చాలా బాగున్నాయి. ఇంకా ఫెస్టివల్ లో భాగంగా నిర్వహించిన సెమినార్స్, ఓపెన్ ఫోరం లాంటివి ఉత్తేజకరంగా ఫ్రేక్షకుల నుంచి పూర్తి స్పందనతో జరిగాయి. ఒక సెమినార్లో అదూర్ గోపాలకృష్ణన్ తో మాట్లాడే అవకాశం కలిగింది. అప్పుడు ఆయన తీసిన కొత్త సినిమా గురించి నేను కొంత మాట్లాడితే ‘వై డోంట్ యు రైట్’ అన్నారాయన. కళాత్మక సినిమాకు చిరునామాగా మారిన ఆయనతో మాట్లాడ్డం చాలా ఉత్సాహాన్నిచ్చింది.
ఆ తర్వాత అనకాపల్లి ఫిల్మ్ సొసైటీ నిర్వహించిన ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ జ్యూరీ లో పాల్గొన్నాను. అప్పటి జ్యూరీలో సుప్రసిద్ద రచయిత నటులు శ్రీ గొల్లపూడి మారుతీ రావు, దర్శకుడు సునిల్ కుమార్ రెడ్డి లు కూడా వున్నారు ఎంతో ఉత్సాహంగా జరిగింది. మారుతీ రావు గారి తో మాట్లాడ్డం గొప్ప అనుభవం. సునీల్ కుమార్ రెడ్డి గారయితే మిత్రులు అయిపోయారు.
అదే క్రమంలో రాష్ట్ర నంది అవార్డు జ్యూరీ లో రెండు సంవత్సరాలు సభ్యుడిగా వున్నాను. 2008 లో ఒకసారి, రెండవ సారి 2010లో. ఇక ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో నంది అవార్డుల్ని 1964 లో ప్రారంభించారు. ఒక కమిటీ వేసి ఉత్తమమయిన మూడు చిత్రాలకు స్వర్ణ, రజత, కాంస్య నందుల్ని బహుమతులుగాయిచ్చేవారు. మొట్టమొదటి నంది అవార్డుల ఉత్సవం హైదరబాద్ రవీంద్రభారతిలో జరిగింది. 1977 నుంచి అవార్డు గ్రహీతలకు ఇచ్చే నగదును పెంచారు. తర్వాత ఉత్తమ నటీ నటులకు, బాలలచిత్రాలకు, నటీనటులకు, దర్శకులకు, డాక్యుమెంటరీలకు, జాతీయ సమైక్యత కు అవార్డులుయివ్వడం ఆరంభించారు. ఆ తర్వాత ఇంకా రఘుపతి వెంకయ్య అవార్డు, ఎన్టీఆర్ అవార్డు ఇట్లా పలు అవార్డుల్ని ఆరంభించారు. అలాంటి నంది అవార్డుల ఎంపిక కమిటీలో రెండు సార్లు నేను సభ్యుడిగా వున్నాను. జ్యూరీ ఎంపిక ఎఫ్. డీ.సీ. మేనజింగ్ డైరక్టర్ వుండిన శ్రీ సి.పార్థసారధి గారి ద్వారా జరిగింది. ఆ రెండు సార్లూ పోటీకి వచ్చిన అన్ని సినిమాల్ని చూడడం ఒక హింసే. ఎందుకంటే మెజారిటీ సినిమాలు వ్యాపార దృక్పధం తో కృతకంగా తీసినవే. వున్నవాటిల్లోంచి ఉత్తమమయినవి ఎంపిక చేయడం జ్యూరీ బాధ్యత. మొత్తం మీద అయింది అనిపించాం. ఉత్తమసినిమా పుస్తకం, విమర్శకుడు అవార్డును కూడా ఎంపిక చేశాం. ఆ రెండేళ్ళు ఉత్సవాన్ని హైదరబాద్ పబ్లిక్ గార్డెన్ లో ఘనంగా నిర్వహించారు. అప్పటి మంత్రుల చేతుల మీదుగా జ్యూరీ సభ్యులకు కూడా సన్మానాలు నందులు ఇచ్చారు.
….
ఇక నాకు చాలా సంతోషాన్నిచ్చిన ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ అంతర్జాతీయ బాలల చలన చిత్రోత్సవం. హైదరాబాద్ల్ 2017 లో జరిగింది. దానికి జ్యూరీ సభ్యులుగా అయిదుగురు తెలుగువాళ్లను ఎంపిక చేశారు. అందులో నాతోపాటు , ప్రముఖ సినీ నటి అక్కినేని అమల, నిర్మాత పద్మిని నాగులపల్లి, జర్నలిస్టు ఉమా మహేశ్వర రావు, ప్రభాకర్ జైనీ వున్నాం.
నిజానికి ఈ బాలల చిత్రోత్సవాలు మన దేశంలో 1950లో ప్రారంభమయ్యాయి. అప్పటి ప్రధాని నెహ్రూ ఆలోచన, లభించిన ప్రోత్సాహం చాలా గొప్పది. పిల్లల సినిమాలకోసం బాలల చిత్రసమితి ఏర్పాటయింది. ఆ సంస్థ ఇప్పటిదాకా 300 కు పైగా బాలల సినిమాల్ని నిర్మించింది.కానీ వాటి పంపిణీ సరిగ్గా లేక దాదాపు అవన్నీ అట్లా మూలకు పడి వున్నాయి. బాంబేలో నిర్వహించే ఈ ఉత్సవాల్ని తర్వాతి కాలంలో హైదరబాద్ శాశ్వత వేదిక గా నిర్ణయించారు. దానికి భూమినిస్తామని మన ప్రభుత్వం హామీ ఇచ్చింది, సబ్సిడీలు అన్నారు ఇంకా చాలా హామీలిచ్చారు. కానీ అవేమీ కార్యరూపం దాల్చలేదు దాంతో బాలల చిత్రోత్సవాలు మూలకు పడ్డాయి. హైదరాబాద్ లో జరిగిన ఉత్సవాలు మాత్రం చాలా గొప్పగా జరిగాయి. మేమందరం చేసిన ప్రయత్నాల ఫలితంగా రాష్ట్రంలోని పలు జిల్లా కేంద్రాల్లోకూడా పిల్లలచిత్రాల్ని ప్రదర్శించారు. అట్లా అక్కినేని అతెలంగాణా రాస్త్రం ఏర్పడ్డాక ఏమయినా జరుగుతుందేమో నాని ఆశించాను. ఒకసారి కె.టీ.ఆర్. తో కూడా మాట్లాడాను. కానీ ఆయన ఆ బాధ్యతను మరొక సలహాదారుకి అప్పగించారు.మొత్తం మీద ఫలితం శూన్యం. అమల గారితో కలిసి పోటీకి వచ్చిన సినిమాల్ని చూడడం సరదాగానే అనిపించింది.
ఆ తఃరవాత కూడా పలు ఫెస్టివల్స్ లో జ్యూరీ గాపాల్గొన్నాను. కానీ వందకోట్ల సినిమా, పాన్ ఇండియన్ సినిమా లాంటి భావజాలంతో సినిమాలు రూపొందుతున్న వర్తమాన కాలంలో చలన చిత్రోత్సవాలు లాంటి భావనకు ఉనికే లేకుండా పోయింది.మన రాష్ట్రంలో నంది అవార్డులకే దిక్కులేని స్థితి. చాలా వాటితో పాటు అర్థవంతమయిన సినిమా స్థితీ అంతే…
ఇప్పటికీ సెలవు…
-వారాల ఆనంద్ 22 అక్టోబర్ 2023
MAJROOH SULTANPURI podcast by Varala Anand
FRIENDS, pl click the link and listen my podcast ON MAJROOH SULTANPURI, ON TAL RADIO and give your opinion -Varala Anand
https://youtu.be/htcdYl5OvuI?si=5f4H6Azmvo0AtQdf
యుద్దం++++ వారాల ఆనంద్
యుద్దం
+++++++++ వారాల ఆనంద్
ఆ ఇద్దరు
ఇద్దరి చేతుల్లోనూ మారణాయుధాలు
ఆయుధం పేలనంతవరకు
ఇద్దరూ ఇద్దరుగానే వున్నారు
ఒక చేతిలోని ఆయుధం పేలగానే
మరో చేయి బదులిచ్చింది
తుపాకులు బాంబులు అనేమిటి
వినాశనానికి వేయి రూపాలు
ఇరువైపులా ఆహాకారాలు ఆర్తనాధాలు
ఏరులై పారిన కన్నీళ్లు
రక్తపు టేరులు శవాల కుప్పలు
విజయం నాదంటే నాదన్నారు
చేతులెత్తి విర్రవీగారు
కాళ్ళకింది భూమి
కదిలిపోయిన సోయి లేదు
దూరంగా ఆయుధాల వ్యాపారి
హర్శామోదాలతో చప్పట్లు కొడుతున్నాడు
మాటల బేహారి శాంతి ప్రవచనం చెబుతున్నాడు
సామాన్య జనమే
నేర్రెలు బారిన నేల కేసీ
సుధూర ఆకాశంకేసి చూస్తూ
ప్రార్థనలు చేస్తున్నారు
***********************
103=యాదోంకీ బారాత్-వారాల ఆనంద్
103=యాదోంకీ బారాత్
++++
‘నిబద్దతతో, దీక్షతో పని చేస్తూ పోతూ వుంటే కీర్తి, పురస్కారాలు నీడలా నీ వెంట నడుస్తాయి, లేక నువ్వే కీర్తి, పురస్కారాల వెంట పరిగెడితే అవి నీకందకుండా నీడలాగా నీ ముందు పరుగెడుతూనే వుంటాయి’ అని నేననుకుంటాను.
కానీ ‘The reward for work well done is the opportunity to do more ’ అని అన్నారో మహానుభావుడు.
ఏది ఏమయినా మంచి పనికి లభించే ఒక చిన్న ప్రోత్సాహం సహకారం ఎవరికయినా ఎంతో ఉత్సాహాన్నిస్తుంది. స్పూర్తినిస్తుంది. మరింతగా పనిచేసే దృక్పధాన్ని పెంపొందిస్తుంది.
అభిమానంతో కూడిన అభినందన ఎంతో ఆనందాన్నిస్తుంది. నిజం చెప్పాలంటే పనిచేసేవాడికి పనే పెద్ద ఉత్సాహం. అదే పెద్ద ఆత్మ తృప్తి.
…
అవార్డులూ ప్రోత్సాహకాలే కాదు పరిచయాలూ, సాన్నిహిత్యాలూ కూడా జీవితంలో ఎంతో ప్రభావాన్నీ సంతోషాల్నీ కలిగిస్తాయి. నేను కాలేజీ లైబ్రెరియన్ గా ఒక వైపు పని చేస్తూనే నా కున్న ఆసక్తి మేరకు ఆయాకాలాల్లో పత్రికలకు రాశాను. సాహిత్య సంఘాలల్లో ముందుండి పని చేశాను, ఫిల్మ్ సొసైటీ కార్యక్రమాల్ని ఉద్యమంగా తీసుకుని నడపాను. ఈ క్రమంలో కళాత్మక, సృజనాత్మక రంగాల్లో పనిచేస్తున్నప్పుడు ఆసక్తి అభిమానం వున్న వాళ్ళని సమీకరించడంతో పాటు ఆయా కార్యక్రమాల కోసం అనేకమంది ఉన్నత స్థాయిలో వున్న వాళ్ళతో పరిచయాలూ అవసరమయ్యాయి. వాళ్ళ సహకారాలూ ఆశించాల్సి వచ్చింది. ఆ దిశలో ముఖ్యంగా కరీంనగర్ జిల్లా కలెక్టర్స్ తో సాన్నిహిత్యం తప్పనిసరి అయింది. కఫిసో లాంటి సంస్థలకు కలెక్టర్లే గౌరవ అధ్యక్షులుగా వుండడంతో వారిని కలవడం చర్చించడం మామూలయిపోయింది. పలువురితో స్నేహంకూడా ఏర్పడింది. అయితే ఒక్కటి మాత్రం జరిగింది అది నేను కావాలనే చేసింది. ఇన్నేళ్లల్లో ఏ ఒక్క ఏం.ఎల్.ఏ తో కానీ ఎంపీ తో కానీ వ్యక్తిగతంగా పరిచయాలు చేసుకోలేదు, పెంచుకోలేదు. వాళ్ళను కలవాల్సివచ్చినప్పుడు మిత్రులు నరెడ్ల శ్రీనివాస్, నారదాసు లక్ష్మణ రావు, దామోదర్ రెడ్డి, గండ్ర లక్ష్మణ రావు లాంటి వాళ్ళను ముందుంచాను. ఈనాడు, సుప్రభాతం, మాభూమి లాంటి పత్రికల్లో ఫ్రీలాన్సర్ గా వార్తలు, వార్తా కథనాలూ, వ్యాసాలూ విరివిగా రాసినప్పటికీ ఎప్పుడూ రాజకీయ నాయకులతో కలిసింది లేదు. నేనెవరో, ఆ రాసిందెవరో కూడా వాళ్ళకు తెలిసేది కాదు. బాగా లో ప్రొఫైల్ తో పాటు డిస్టాన్స్ మెయిన్ టైన్ చేశాను.
ఇక కరీంనగర్ ఫిల్మ్ సొసైటీ నిర్వహణ సంధర్భాల్లో నాకు మొట్టమొదట పరిచయం అయింది కలెక్టర్ కె.చంద్రశేఖర్. వేములవాడ ఫిల్మ్ సొసైటీ కోసం నేనూ శ్రీ నగుబోతు ప్రభాకర్ వచ్చి కలిశాం. కఫిసో ఫిల్మ్ అప్రిషియేషన్ కోర్సు అప్పుడు ఆయన ఎంతో సహకరించారు. అందులో నరెడ్ల శ్రీనివాస్ ది ప్రధాన భూమిక. తర్వాత కలెక్టర్ శ్రీ కె.ఆర్.పరమహంస. ఆయనతో పరిచయం కలిగింది పోరండ్ల లో గ్రామీణ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ జరిపినప్పుడు. గ్రామీణ చలన చిత్రోత్సవం ఆలోచన నాది. కర్ణాటక లోని హెగ్గోడు లో జరిగిన ప్రయోగం చదివి తెలుసుకుని మనమూ చేద్దామని అన్నది నేను. నాతో పాటు శ్రీనివాస్, పోరండ్లకు చెందిన ఆత్మీయుడు కె.దామోదర్ రెడ్డి, శ్రీ డి.నరసింహారావు, నారదాసు లక్ష్మణ రావు, నారాయణ రెడ్డి మొదలయిన వాళ్ళం ముందుండి నడిపాము. కలెక్టర్ కె.ఆర్. పరమమహంస గారే మొదట కలెక్టరేట్ ముందు కఫిసో భవనానికి శంఖుస్థాపన చేశాడు. కానీ అది ముందుకు సాగలేదు. ఆ తర్వాత నాకు బాగా క్లోజ్ అయింది శ్రీ టి.ఎస్.అప్పారావు. ఆయన నాకు గ్రామీణ బాలల చిత్రోత్సవానికి వాహనం, ప్రొజెక్టర్ తదితర సౌకర్యాలు ఏర్పాటు చేశారు. ఆయన్ని ప్రారంభోత్సవానికి రమ్మంటే “చూడు ఆనంద్ మాతో సిన్సియర్ గా అయ్యే పని తీసుకోవాలి. మాకూ రావాలనే వుంటుంది కానీ సాధ్యం కాదు. ప్రతిసారీ వెంట రావాలి అనుకోవద్దు..యు గో అహేడ్” అన్నారు. తర్వాత కలెక్టర్ సీ.బీ.ఎస్. వెంకటరమణ గారితో కొంత వివాదం జరిగింది. కఫిసో భవన స్థలం విషయంలో పని జరగడం లేదని ఆలస్యం అవుతున్నదని ఈనాడులో రాశాను. మర్నాడు ఆయన్ను కలిస్తే వార్తల వల్ల ఏమీ కాదండీ, నేనూ వార్తలు రాయించగలను అన్నాడు. నాక్కొంచెం భాదేసింది. అయితే నా మట్టుకు నాకు బాగా స్నేహితుడి స్థాయిలో దగ్గరయిన వారు కలెక్టర్ శ్రీ భన్వర్ లాల్. ఫిల్మ్ సొసైటీ, ప్రెస్ క్లబ్ లాంటి అనేక సంస్థలకు స్థలాల్ని ఇచ్చి ప్రోత్సహించిన వాడాయన. అంతే కాదు అప్పుడే జిల్లాలో సంపూర్ణ అక్షరాస్యతా ఉద్యమం ‘అక్షర ఉజ్వల’ రావడం తో మేము ఆయనకు బాగా దగ్గరయ్యాం. అక్షర ఉజ్వల పత్రికకు సంపాదకవర్గ సభ్యుడిగా వుండి భన్వర్ లాల్ తరఫున నేనే సంపాదకీయాలు రాశాను. నా డిప్యుటేషన్ విషయంలో ప్రిన్సిపాల్ ని పిలిచి తిట్టాడు కూడా. అలాంటి ఆయనకున్న సూటిదనం నీతివంతమయిన లక్షణాలవల్ల అప్పటి కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం ఆయన్ని తక్కువ సమయంలోనే బదిలీ చేసింది. ఇదేమిటి ఇంత త్వరగా అని నేనంటే ‘ద గేమ్ ఈస్ ఓవర్’ అన్నాడాయన. తర్వాత వచ్చిన కలెక్టర్ సుమితా దావ్ర గారు కూడా చాలా అభిమానంగా వున్నారు. తన కూతుర్ని తీసుకుని బాలల చిత్రోత్సవాలకి ఉదయం 8 గంటలకే సినిమాలకు వచ్చేవారు. సుమితా దావ్రా గారి నేతృత్వంలోనే రెండు మూడేళ్లు శాతవాహన కళోత్సవాలు జరిగాయి కఫిసో ఓపెన్ థియేటర్ నిర్వహించము. అప్పుడే జిల్లా జాయింట్ కలెక్టర్ గా వున్న దానకిషోర్ గారు కూడా మంచి స్నేహంగా వున్నారు. ఆయన కూడా వైజాగ్ లో లైబ్రరీ సైన్స్ చదివారు. అది కూడా మామాధ్య స్నేహానికి ఒక కారణం. ఆతర్వాత జిల్లాకు వచ్చిన సి.పార్టసారధి గారు చాలా సన్నిహితంగా వున్నారు. ఆయన సహకారంతోనే కఫిసో కు ఫిల్మ్ భవన్ నిర్మాణం, మా కాలేజీకి కొత్త లైబ్రరీ భవనం సాధించగలిగాను. కళలపట్ల, కలాల పట్ల, సినిమా పట్ల ఆయనకున్న ఇష్టాన్ని నేను బాగా ఎక్స్పాయిట్ చేయగలిగాను. నేనే కాదు ఆయన జిల్లాలోని కవులకు కళాకారులకు బాగా దగ్గరయ్యారు. ‘ లైబ్రరీ భవనానికి ముఖ్యమంత్రి గారి తో శంఖుస్థాపన వెయిద్దాం, సీఎం ప్రామిస్ కింద పని ఆగదు ఏమంటావు, వేయించుకుంటావా అన్నారాయన. ఆయన ఉన్నప్పుడే ఫిల్మ్ భవన్ పూర్తి అయింది కానీ లైబ్రరీ భవనం విషయంలో ఆ ఆతర్వాత వచ్చిన కలెక్టర్ ఎంవీ సత్యనారాయణ కూడా నాతో నిలబడ్డారు. ఆ తర్వాత కొంత కాలానికి జిల్లాకు కలెక్టర్ గా వచ్చిన సర్ఫ్ రాజ్ అహ్మద్ గారితో నాకున్నది స్వల్ప పరిచయమే అయినప్పటికీ నా గుల్జార్ అనువాద కవితా సంకలనం ‘ఆకుపచ్చ కవితలు’ ఆయనే ప్రచురించారు. ఆవిష్కరణ సభలో ‘సార్ జనం క్రిక్కిరిసి లేరు’ అని నేనంటే ‘సాహిత్య సభల్లో ఇంతకంటే ఎక్కువ ఆశించకూడదు’ అన్నారు మెల్లిగా’ . ఆ పుస్తకానికే నాకు కేంద్ర సాహిత్య అకాడెమీ అనువాద పురస్కారం వచ్చింది. అనేక దశాబ్దాలపాటు ఎంతోమంది కలెక్టర్స్ తో సాన్నిహిత్యమున్నప్పటికీ ఆకుపచ్చ కవితలు విషయంలో సర్ఫ్రాజ్ గారిని తప్ప మరెవరినీ నా వ్యక్తిగత అవసరాల కోసం ఏమీ అడగలేదు. వివిధ కాలేజీలకు ట్రాన్స్ఫర్ అయినప్పుడు కూడా మౌనంగా వెళ్లిపోయాను తప్ప కలెక్టర్స్ సహకారం తీసుకోలేదు. కలెక్టర్స్ విషయంలో అనేక సమయాల్లో అధికారిక హంగామానే చూస్తాం కానీ నేను వాళ్ళల్లో కూడా కళా సాహిత్యాలల్లో అభినివేశం, ఆసక్తి వున్నవాళ్లు ఎందరినో చూశాను.
ఇక సాహితీ రంగంలో మాకు కొంతసన్నిహితంగా వున్న వారు శ్రీ ఐ.వి.సుబ్బారావు. డాక్టర్ సి.నారాయణ రెడ్డి గారికి జ్ఞానపీఠ్ అవార్డు వచ్చినప్పుడు డాక్టర్ గోపు లింగారెడ్డి, డాక్టర్ బి.దామోదర్ రావు, నరెడ్ల శ్రీనివాస్, గంద్ర లక్ష్మణ్ రావు, నేనూ కలిసి వెళ్ళి సుబ్బారావు గారిని కలిశాం. సినారె గారికి పెద్ద సన్మానం చేద్దామని వుంది మీ సహకారం కావాలన్నాము. దానికి ఆయన నవ్వుతూ స్పందించి ఎంత పెద్దగా చేసినా సన్మానం ఒక్క రోజుతో ముగుస్తుంది, వారి పేరిట ఏదయినా శాశ్వతంగా వుండేది చేయండి నేను మీతో వుంటాను అన్నారు. దాని ఫలితంగానే జిల్లాలో సాహితీ గౌతమి, సినారె అవార్డు వచ్చాయి.
++++
ఇదంతా ఇట్లా వుంటే వివిధ సంధర్భాల్లో జిల్లా స్థాయిలో ప్రశంసా పత్రాలు, రాష్ట్ర స్థాయిలో ఉత్తమ గ్రాంధాలయాధికారిగా, ఉత్తమ విల్మ్ సొసైటీ కార్యకర్తగా బహుమతులు అందుకున్నాను. అవి ఒకరకంగా ప్రోత్సాహకరమయినవే.
మొట్టమొదటిసారిగా జిల్లా స్థాయిలో శాతవాహన కాళోత్సవాలల్లో కృషికి సుమితా దావ్రా గారినుంచి సన్మానం అందుకున్నాను. తర్వాత జిల్లా స్థాయిలో సి.పార్థసారధి, నీతూ ప్రసాద్, సందీప్ కుమార్ సుల్తానియా గార్లు కలెక్టర్స్ గా వున్నప్పుడు స్వాతంత్ర దినోత్సవాల సందర్భంగా ప్రశంసా పత్రాల్ని అందుకున్నాను. ఒక సారయితే చేయి విరిగి కట్టుతో వెళ్ళి అందుకున్నాను.
ఇక కమీషనర్ ఆఫ్ కాలేజీయేట్ ఎడ్యుకేషన్ గా సునీత గారున్నప్పుడు రాష్ట్రస్థాయిలో ఉత్తమ లెక్చరర్ ఆఫ్ లైబ్రరీ సైన్స్ అవార్డును అందుకున్నాను. అప్పుడు ఎస్.ఆర్.ఆర్. కాలేజీకి ఉమ్మడి రాస్త్ర స్థాయిలో పలు అవార్డులు దక్కాయి. ప్రిన్సిపాల్గా డాక్టర్ కె.మురళి గారికి కూడా బహుమతి వచ్చింది.
ఇక ఫిల్మ్ సొసైటీ కి చేసిన కృషికి గాను ఐ.ఎస్.కె.దేవరాయలు అవార్డును అందుకున్నాను. మా కఫిసో దక్షిణ భారత స్థాయిలో రెండు సార్లు ఉత్తమ ఫిల్మ్ సొసైటీ గా అవార్డును అందుకుంది,
అట్లా నాకు గుర్తున్నంత వరకు జిల్లా కలెక్టర్స్ నా సాహిత్య, కళా, సినిమా ప్రస్థానాల్లో ఎంతగానో సహకరించారు. వారి రుణం తీర్చుకోలేను. వారందరికీ నేను గుర్తున్నానో లేదో తెలీదు.వారంతా ఇప్పుడు ఎక్కడెక్కడ పనిచేస్తున్నారో తెలీదు, వారికి నా హృదయపూర్వక కృతజ్ఞతలు తెలుపుకుంటున్నాను.
ఈ వారానికి సెలవ్…
-వారాల ఆనంద్
15 అక్టోబర్ 2023
‘సిక్కిం’ విలాపం+++++ వారాల ఆనంద్
‘సిక్కిం’ విలాపం
+++++++ వారాల ఆనంద్
మబ్బుల్లో విస్ఫోటనం
మంచు పర్వతాల్లో భూకంపం
ఏదయినా కావొచ్చు
వేలాది వృక్షాల మొదళ్లు కదిలిపోతాయి
వందలాది ఇళ్ల పునాదులు కూలిపోతాయి
లెక్కలేనంతమంది గల్లంతవుతారు
ఎంతోమంది కూలిన ఇండ్ల సూర్లకు
విరిగిన చెట్ల కొమ్మలకు వేలాడుతారు
కూలిన ఇళ్ళల్లో
నీ ఇళ్ళో నా ఇళ్ళో ఉందేమోనని చూస్తున్నా
వేలాడుతున్న శవాల్లో మన ముఖాలేమయినా
కనిపిస్తాయేమోనని కంగారుగా వెతుకుతున్నా
నరికేయడానికీ కలుషితం చేయడానికీ
తవ్వేయడానికీ ముందూ వెనకా లేదు
చెట్లూ నీళ్లూ నేలా దేనిమీదా దయలేదు
దేని పట్లా ఫికర్ లేదు
మొన్న ఉత్తరాంచల్ ఉలిక్కిపడింది
నిన్న సిక్కిం విలపించింది
రేపు
అస్సామ్ ఆందోళన పడొచ్చు
గుజరాత్ గుండెలు ఆవిసిపోవచ్చు
కేరళ కరిగిపోవచ్చు
కాశ్మీరు కంగారు పడొచ్చు
లేదా నీ వూరో నా వూరో బావురుమనొచ్చు
కాళ్ళకింది నేల కదిలిపోవచ్చు
కలలన్నీ కరిగిపోవచ్చు
ప్రకృతి నీడన ఒదగాల్సిన మనిషి
ప్రకృతినే పిడికిట్లో బంధించి
‘ఆంబుక్క’ పెట్టాలని యత్నిస్తే
మనిషి ఉనికే ఊసుకు లేకుండా పోతుంది
లోకం ఉసూరుమంటుంది
*******************
ఆమె+++++ వారాల ఆనంద్
ఆమె
+++++ వారాల ఆనంద్
ఒక్కర్తే
వేదనగా దుఃఖంతో
చెంపలమీద కన్నీటి చారికల్తో
పెరటి గుమ్మం మీద కూర్చుంది
లేచి నాలుగడుగులేసి
ఇంటిముందటి వాకిట్లోకి నడిచింది
వీధిలోకి అటూ ఇటూ దీర్ఘంగా చూసి నిట్టూర్చి
తిరిగొచ్చి
మళ్ళీ పెరటి గుమ్మం మీద కూర్చుంది
ఎవరికోసం అని అడిగాన్నేను
తల పైకెత్తి ఆకాశంలోకి చూసింది
ఏమైంది అని మళ్ళీ అడిగాను
తలదించి నేల వైపు చూసింది
పెరటి గుమ్మం గడపమీద
అలవి కాని దుఃఖాన్ని
నాలుగు కన్నీటి బొట్లని రాల్చి
మౌనంగా లేచి వెళ్లిపోయింది
రాత్రి వేళ చిమ్మచీకట్లో
మొగిన తుపాకీ మోతలు
అనేక ఏళ్లుగా ఆమె గుండెల్లో
ప్రతిధ్వనిస్తూనే వున్నాయి
****
https://telugu.asianetnews.com/literature/telugu-poem-written-by-vaarala-anand-akp-s21q0t
“యుగళగీతం -బృందగానం-అందమయిన వూహ”
“యుగళగీతం -బృందగానం-అందమయిన వూహ”
+++++ వారాల ఆనంద్
వర్షంలో ఓ చెట్టు
దేహమంతా పరవశించి పోతుంది
ఆకాశంనుంచి రాలిన చినుకులు
ఆకుల మీంచి ముత్యాల్లా జారి
నేలమీద పడి మట్టిని పలకరిస్తాయి
అప్పటికే తడిసి పులకరించిన నేల
చెట్టువైపు మట్టి పెదాలతో
చిరునవ్వు విసుర్తుంది
కొంచెంసేపటికి వర్షం నిలిచిపోతుంది
విసురుగా వీస్తున్న చల్లగాలికి
వణుకుపుట్టిన చెట్టు ఒళ్ళు విరుచుకుని
కొమ్మలన్నింటినీ పైకెత్తి
ఆకులన్నింటినీ అందంగా చాపి
ఆకాశానికి కృతజ్ఞతలు చెబుతుంది
నేల తన గొంతుకలిపి
‘యుగళ గీతం’ అందుకుంటుంది
ప్రకృతి పులకరించి
‘బృదగానం’ పాడుతుంది
…
నేనేమో అందమయిన వూహతో
నిండిన కలనుంచి
కళ్ళు నులుముకొంటూ
మేల్కొంటాను
********
(3 అక్టోబర్ 2023 ప్రపంచ ప్రకృతి దినం)
aanand varala ఆనంద్ వారాల 